Skip to content
Article

ชวนส่องงาน Data Journalism จาก Thailand Data Journalism Network (TDJ)

“มันคือการตั้งคำถามที่ใช่ เพื่อให้ได้มาซึ่งคำตอบที่ถูกต้อง”
“มันคือการใช้พลังของข้อมูล และการทำงานกลับไปกลับมาระหว่างข้อมูลกับเรื่องราว จนกว่าอะไรๆ จะเมคเซนส์”
“มันคือการมองเห็นรูปแบบ เทรนด์ หรือโครงสร้างในบางสิ่ง ที่เอามาใช้อธิบายบางอย่างได้”

นี่คือคำตอบจากคำตอบจาก Newsroom ของ The Guardian เมื่อถูกถามว่า ‘Data Journalism’ คืออะไร?

ข้อมูลคือน้ำมัน, ทอง, ขุมทรัพย์ หรือคืออะไรก็ตามที่มีค่ามากเหลือเกินในยุคสมัยนี้ แม้แต่ในวงการสื่อ การใช้ข้อมูลนอกจากจะช่วยให้ประเด็นแข็งแรง น่าเชื่อถือ และโปร่งใสตรวจสอบได้แล้ว ยังช่วยจุดประเด็นใหม่ๆ ที่บางครั้งเรามองเห็นได้ต่อเมื่อมีข้อมูลที่มีรูปแบบและมีจำนวนมากพอ รวมถึงช่วยผลักดันให้เกิดการถกเถียงสร้างสรรค์ในสังคมอีกด้วย วงการสื่อทั่วโลกจึงร่วมกันผลักดันให้ ‘วารสารศาสตร์ข้อมูล’ (Data Journalism) ซึ่งเป็นกระบวนการสื่อสารที่ใช้ข้อมูลที่มีโครงสร้าง (Structured data) เป็นแกนหลักในการเล่าเรื่อง และมีการใช้ระเบียบวิธีจัดการข้อมูลบนฐานคิดแบบวัตถุวิสัย (Objective) เข้ามาเป็นรูปแบบที่สำคัญในการสื่อสาร

ขณะที่เราเห็นตัวอย่างที่น่าสนใจมากมายจากหลายๆ ประเทศ นี่คือผลงาน Data Journalism ของประเทศไทย จากโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ ‘พัฒนานักสื่อสารข้อมูลเชิงลึก’ ของชมรมเครือข่ายนักสื่อสารข้อมูลเชิงลึกแห่งประเทศไทย (TDJ: Thailand Data Journalism Network) ที่อยากชวนให้ลองดู

 

ขุมทรัพย์ 6 แสนล้าน และรอยรั่วงบประมาณท้องถิ่น!?

อิฐ หิน ดิน คอนกรีตที่ใช้สร้างถนนสร้างสะพานหน้าบ้านเรา ใครหรือบริษัทอะไรเป็นคนรับเหมาหรือรับผิดชอบ? องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) มีรายได้ปีงบประมาณ 2561 จำนวน 636,573 ล้านบาท 44% ของมูลค่าโครงการทั้งหมดหรือ 49,962 ล้านบาท ถูกใช้ไปกับการจัดซื้อจัดจ้างด้านโยธา งบประมาณนี้อยู่ในมือใครบ้าง? มีวิธีใช้อย่างไรบ้าง? แล้วมีแนวโน้มที่จะขาดความโปร่งใสแค่ไหน? ชวนดูใน https://bit.ly/2lPP6BS

 

ประเทศไทย พร้อมหรือยัง? ผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อม เพิ่มจำนวนต่อเนื่อง ขาดความเข้าใจ ขาดแพทย์ วิกฤติชาติ

ปัจจุบัน ประเทศไทยมีผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อม (dementia) ประมาณ 6 แสนคน และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้นตามโครงสร้างสังคมที่เข้าสู่สังคมผู้สูงวัย ที่สำคัญคนไทยทั่วไปขาดความรู้ความเข้าใจในภาวะสมองเสื่อม อัตราการวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อมยังอยู่ในระดับต่ำมาก (ประมาณ 10 % ของผู้ป่วยทั้งหมด) และทำให้ผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาที่ควรได้รับ ลองดูข้อมูลเกี่ยวกับภาวะสมองเสื่อมของคนไทย เพื่อเป็นแนวทางให้รัฐและประชาชนเตรียมพร้อมรับมืออย่างมีประสิทธิภาพได้ที่ https://tabsoft.co/2mnbtPz

 

เปิดข้อมูลเชิงลึก 30 ปี ความสัมพันธ์แหล่งเก็บน้ำ กับอุณหภูมิแปรปรวนทั่วไทย

เชื่อไหมว่า.. ในอนาคต คนไทยมีแนวโน้มที่จะเผชิญปัญหาขาดแคลนน้ำอย่างต่อเนื่อง ฐานข้อมูลย้อนหลัง 30 ปีจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับเรื่องน้ำ ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลอุณหภูมิ ปริมาณน้ำฝน หรือปริมาณน้ำที่ไหลเข้าแหล่งเก็บน้ำ ทำให้เราเห็นว่าสาเหตุที่ทำให้ประเทศไทยเกิดภาวะภัยแล้งซ้ำซาก เนื่องจากปริมาณน้ำไหลเข้าแหล่งเก็บน้ำน้อยลง ส่งผลให้น้ำต้นทุนในแหล่งเก็บน้ำอยู่ในเกณฑ์วิกฤต และยกตัวอย่างว่าแค่น้ำที่ต้องใช้ในการปลูกข้าวทั้งประเทศใน 1 ฤดูกาล ยังมากกว่าปริมาณน้ำที่มีในแหล่งน้ำทั้งประเทศถึง 38 % ลองดูข้อมูลชุดนี้ได้ที่ http://www.tja.or.th/media-law/5189–30

 

เจาะตัวเลขปัญหาคนล้นคุก และนักโทษติดซ้ำ

ประเทศไทยมีนักโทษมากเป็นอันดับที่ 6 ของโลก ปัจจุบันจำนวนผู้ต้องขังมีไม่ต่ำกว่า 3.6 แสนคน แต่เรือนจำทั่วประเทศมีความสามารถดูแลผู้ต้องขังเพียง 1.2 แสนคน จนเกิดปัญหานักโทษล้นคุก เกิดความแออัด รวมถึงส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพในการควบคุมดูแลและพัฒนาพฤตินิสัยของผู้ต้องขัง ฐานข้อมูลตัวเลขผู้ต้องขังในเรือนจำทั้งหมด 143 แห่ง พบว่าหนึ่งในปัจจัยที่ส่งผลต่อการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องของจำนวนนักโทษในประเทศไทย คือผู้ต้องขังกลับมาติดคุกซ้ำ ลองสำรวจข้อมูลและข้อค้นพบเกี่ยวกับปัญหาในคุกได้ที่ http://www.tja.or.th/media-law/5196-2019-09-27-14-42-30

 

ต้นไม้ใหญ่ ใครอนุรักษ์? ร่วมปักหมุดข้อมูลต้นไม้ใหญ่

เมื่อเดือนเมษายน ปี 2562 รัฐบาลประกาศใช้พ.ร.บ.ป่าไม้ฉบับใหม่ ปลดล็อกการตัดไม้หวงห้าม ที่ใช้บังคับมายาวนานกว่า 78 ปี หรืออีกนัยหนึ่งคือการตัดต้นไม้โดยเฉพาะต้นไม้มีค่า “ไม่จำเป็นต้องทำเรื่องขออนุญาต” อีกต่อไป จึงเกิดคำถามที่ตามมาว่า ต้นไม้ใหญ่หรือต้นไม้เก่าแก่ที่มีสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมและมีคุณค่าทางจิตใจของชุมชน ที่อยู่นอกเขตป่าคุ้มครอง ใครจะมีสิทธิในการอนุรักษ์? ขณะที่อีกปัญหาที่สำคัญไม่แพ้กันคือ ประเทศไทยยังไม่เคยมีฐานข้อมูลต้นไม้ใหญ่ หรือต้นไม้มรดกที่จัดเก็บไว้อย่างเป็นระบบเลย ลองดูและร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการระดม “โอเพ่น ดาต้า ปักหมุดต้นไม้มรดก” เพื่อช่วยกันผลักดันกฎหมายคุ้มครองต้นไม้ใหญ่ได้ที่ http://tiny.cc/heritagetrees

 

ดูข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ TDJ: Thailand Data Journalism Network ได้ที่ http://www.tja.or.th/index.php

<Author>
Data-storytelling Consulting and Studio